Dementie beïnvloedt niet alleen het geheugen maar ook de manier waarop we communiceren. Het omgaan met personen met dementie, vereist een persoonlijke benadering. Hieronder vind je enkele praktische tips om respectvol en doeltreffend te communiceren.
Het belang van respectvolle communicatie bij dementie
Mensen met dementie ervaren vaak verwarring en onzekerheid. Respectvolle communicatie is essentieel om hen gerust te stellen en het contact te verbeteren. Hier zijn enkele waardevolle tips:
1. Niet overvragen
- Een gesprek aangaan kan een uitdaging zijn. Vermijd vragen over recente gebeurtenissen en focus op het verleden, waarbij je zoekt naar vertrouwde interesses en gewoontes.
- Bespreek zaken die zich op dit moment voordoen. Recent verleden kan abstract zijn voor mensen met dementie, dus maak het concreet en gericht op het heden.
- Deel ook iets over jezelf. Laat hen luisteren naar jouw verhaal, en geef ze de ruimte om te genieten van jouw gezelschap zonder de druk om te antwoorden.
- Let ook op de manier van communiceren. Stilte en een rustige uitstraling kunnen ook zeer belangrijk zijn en soms belangrijker dan woorden.
2. Voorkom falen
- Verminder onzekerheid en angst door waardering te tonen voor wat goed gaat en voorzichtig te corrigeren zonder te wijzen op fouten.
- Gebruik geheugensteuntjes, zoals een weekkalender, om structuur te bieden en hen te helpen bij het behouden van controle over hun omgeving.
- Vermijd bestraffende taal en stel geen 'waarom' vragen, gezien deze moeilijk kunnen zijn voor personen met dementie.
3. Begrijpen
- Pas je communicatie aan door in korte, duidelijke zinnen te spreken en complexe vragen te vermijden.
- Gebruik ondersteunende gebaren en visualisaties om de boodschap over te brengen, omdat gezichts- en lichaamstaal cruciaal zijn. Doe dingen voor en probeer de stappen zo makkelijk mogelijk te maken.
- Geef de nodige tijd om informatie te verwerken en vermijd het corrigeren van elke fout. Wacht langer op een antwoord vooraleer door te gaan met het gesprek. Hanteer de 15 seconden regel.
4. Juiste toon en houding
- Gebruik een vriendelijke toon en gezichtsuitdrukkingen om een geruststellende sfeer te creëren.
- Ook al wordt er soms niet veel meer gezegd met woorden, dan kan er nog altijd veel worden afgeleid van gezichtsuitdrukkingen. Besteed hier extra aandacht aan.
- Betrek de persoon met dementie bij keuzes en beslissingen en behandel hen als een volwassene.
- Vertraag handelingen en vermijd praten over hun hoofd heen om een gevoel van veiligheid te behouden.
5. Voorkom angst en achterdocht
- Wees bewust van woorden of thema's die angst kunnen veroorzaken, en vermijd fluisteren om vertrouwen te behouden.
- Beantwoord eerlijk vragen met respect voor gevoelens en vermijd overmatige herhaling van verontrustende informatie.
- Spreek rustig en liefdevol, erken angstige situaties en bied troost.
6. Hulp bij moeilijkheden om zich uit te drukken
- Creëer een ontspannen sfeer tijdens gesprekken en reageer op gebaren als alternatieve vormen van communicatie.
- Dring niet aan op het geven van een antwoord of vervolg van een verhaal als hij of zij iets niet meer zou weten.
- Herhaal begrepen gedeelten van de zin als de uitspraak onduidelijk is, en probeer te antwoorden op wat je denkt dat de persoon wil zeggen.
7. Stel gevoelens centraal
- Richt je op gevoelens in plaats van feiten, en erken de emotionele beleving achter woorden.
- Begrijp dat het uiten van gevoelens belangrijker is dan het vasthouden aan logica en feiten.
8. Horen en aandacht
- Personen met dementie zijn gevoelig voor hun omgeving. Houd rekening met zintuigproblemen, zoek oogcontact en spreek op normaal volume.
- Sta op gelijke hoogte om vertrouwen te wekken en vermijd het gelijktijdig uitvoeren van verschillende taken, omdat dit de aandacht kan versnipperen.
- Creëer een rustige omgeving en vermijd harde geluiden, omdat personen met dementie snel worden afgeleid en gevoelig zijn voor overstimulatie.
- Beoordeel of er zicht- of gehoorproblemen zijn en pas je communicatie aan om de persoon te ondersteunen.
Effectieve communicatie met personen met dementie vereist geduld, begrip en empathie. Door deze tips toe te passen, kun je niet alleen het welzijn van de persoon met dementie verbeteren, maar ook de kwaliteit van het onderlinge contact versterken. Onthoud dat elke persoon uniek is, en het ontwikkelen van een persoonlijke benadering cruciaal is voor succesvolle communicatie bij dementie.
Enkele specifieke situaties over het omgaan met personen met dementie
In discussie gaan bij dementie
Het omgaan met conflicten bij mensen met dementie vereist een speciale aanpak. Dementie kan emoties beïnvloeden, waardoor het cruciaal is om op een rustige en respectvolle manier te reageren. Discussies kunnen voortkomen uit verwarring of frustratie bij de persoon met dementie. Het is belangrijk om de oorzaak van het conflict te begrijpen en empathie te tonen. Vermijd het tegenspreken van de persoon; in plaats daarvan, probeer geruststellend en ondersteunend te zijn.
Benaderingswijze van de zorg- of hulpverlener
Als zorg- of hulpverlener van iemand met dementie is de benaderingswijze van persoon met dementie groot belang. Het vinden van de juiste balans tussen zorgzaamheid, respect en professionele afstand kan een uitdaging zijn. Het is essentieel om de persoon met dementie te betrekken bij beslissingen en keuzes, terwijl je toch een gevoel van veiligheid behoudt.
Een liefdevolle toon, begrip voor emoties en het vermijden van overstimulatie zijn cruciaal in de communicatie met personen met dementie. Door aandacht te schenken aan zowel verbale als non-verbale signalen, kan een zorg- of hulpverlener een ondersteunende rol spelen bij het bevorderen van het welzijn van de persoon met dementie.
Let op: Deze tekst is bedoeld voor informatieve doeleinden en vervangt geen professioneel medisch advies. Raadpleeg altijd een gekwalificeerde zorgverlener voor diagnose, behandeling en zorg. Deze informatie is in grote lijnen afkomstig van Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, Alzheimer-Nederland en andere officiële instanties.
In de regio Genk, As, Oudsbergen, Bree, Zutendaal, Lanaken en Maasmechelen kan je terecht bij ons (Menos) voor: thuiszorg op maat en psychologische begeleiding voor mensen met dementie; ondersteunings- en familiegroepen, lotgenotencontact en ontmoetingshuis voor mensen met jongdementie.
